Ticari faaliyette bulunan gerçek ve tüzel kişilerin, gerçekleştirdikleri her mal veya hizmet satışı için fatura düzenlemeleri bir yükümlülük değil, aynı zamanda vergi sisteminin güvenilirliği açısından zorunluluktur. Bu yükümlülük, Vergi Usul Kanunu (VUK) çerçevesinde açık şekilde tanımlanmış ve uyulmaması hâlinde ciddi yaptırımlar öngörülmüştür. Fatura kesmeme fiili, hem kamu zararına sebep olması hem de kayıt dışı ekonomiyi beslemesi nedeniyle ağır cezalarla karşılık bulmaktadır. 2025 yılı itibarıyla bu cezalar yeniden güncellenmiş olup, birçok işletme için dikkatle takip edilmesi gereken önemli bir konudur.
Fatura Düzenleme Zorunluluğu Kimlere Aittir?
VUK’un 232. maddesine göre, fatura düzenleme yükümlülüğü aşağıda sayılan mükellef gruplarını kapsamaktadır:
Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar,
Serbest meslek erbabı,
Basit usule tabi mükellefler,
Defter tutmakla yükümlü çiftçiler,
Tüzel kişi statüsündeki şirketler (örneğin anonim ve limited şirketler).
2025 yılı itibarıyla bir mal veya hizmet satışı neticesinde elde edilen bedel ₺9.900’ü aşarsa, fatura düzenleme zorunluluğu doğar. Alıcının vergi mükellefi olup olmaması bu yükümlülüğü ortadan kaldırmaz. Ayrıca, alıcının talep etmesi durumunda, satış bedeli bu tutarın altında kalsa bile fatura kesilmelidir.
Fatura Kesilmemesi Halinde Karşılaşılacak Sonuçlar
Fatura kesilmemesi, mali, idari ve cezai sonuçlara yol açabilecek ciddi bir usulsüzlüktür. Vergi müfettişleri tarafından yapılan denetimlerde bu tür fiillerin tespiti hâlinde aşağıdaki yaptırımlar söz konusu olabilir:
Özel usulsüzlük cezası: Her bir fatura için ayrı ayrı kesilen ve belirli tutarlarda uygulanan idari para cezasıdır.
Vergi ziyaı cezası: Fatura kesilmemesi sebebiyle beyan dışı kalan kazançlar için, ödenmeyen verginin bir katı kadar kesilen cezadır.
Adli sorumluluk: Sürekli ve kasten fatura düzenlemeyen kişiler hakkında, VUK’un 359. maddesi uyarınca vergi kaçakçılığı suçu kapsamında hapis cezası dahi gündeme gelebilir.
Fatura kesilmemesi sadece satıcıyı değil, alıcıyı da olumsuz etkiler. Faturasız işlem yapan alıcı, gider yazamaz, KDV indirimi yapamaz ve satın aldığı ürün ya da hizmetle ilgili tüketici haklarından yararlanamaz.
Fatura Kesmeme Cezası 2025 Yılında Ne Kadar?
2025 yılına ait özel usulsüzlük cezaları, Vergi Usul Kanunu’nun 353. maddesi kapsamında aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
İlk tespitte uygulanacak ceza: ₺14.000
İkinci tespitte uygulanacak ceza: ₺28.000
Üçüncü tespitte uygulanacak ceza: ₺43.000
Dördüncü ve sonraki her tespit için ceza: ₺57.000
Bu cezalar, her bir belge bazında ayrı ayrı uygulanmaktadır. Aynı gün içinde üç ayrı fatura düzenlemeyen bir işletme, toplamda ₺85.000’nin üzerinde ceza ile karşılaşabilir. Ayrıca, bir takvim yılı içinde uygulanabilecek azami ceza tutarı ₺14.000.000 ile sınırlandırılmıştır. Ancak bu sınır, sadece özel usulsüzlük cezası için geçerli olup, vergi ziyaı ve diğer cezaları kapsamaz.
Fatura Düzenleme Süresi Kaç Gündür?
VUK’un 231. maddesine göre, bir fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren en geç 7 gün içinde düzenlenmelidir. Bu süre hem:
Kağıt faturalar,
e-Faturalar,
e-Arşiv faturalar için geçerlidir.
Bu süre içinde düzenlenmeyen faturalar, geç düzenlenmiş sayılır ve özel usulsüzlük cezasına konu olur. Ayrıca belgede yer alan tarihle fiili satış tarihinin örtüşmemesi, müfettiş nezdinde “gerçek dışı belge” şüphesine neden olabilir.
Fatura Düzenlenmeden Ödeme Alınabilir mi?
Fatura düzenlenmeden ödeme alınması teknik olarak mümkün olsa da, hukuken sakıncalıdır. Bu durum, hem satıcı hem de alıcı açısından risk taşır. Fatura olmadan yapılan ödemelerde:
İşlemin belgelendirilmesi mümkün olmaz,
Alıcı tarafın haklarını kullanması engellenir,
Satıcı taraf, vergi kaçırıyor gibi algılanabilir.
Bu nedenle, ödeme öncesi veya ödeme anında fatura düzenlenmesi önerilir.
Alıcı Açısından Fatura Alınmamasının Sonuçları
Alıcı, fatura almadığında yalnızca bir belgeyi değil, birçok hakkını da kaybetmiş olur. Bunlar arasında:
Garanti ve iade haklarından yararlanamamak,
Satın alınan malın işletme gideri olarak kayıtlara geçirilememesi,
Fatura olmaması nedeniyle hukuki işlemlerde ispat sorunu yaşanması yer alır.
Bu nedenle alıcılar da, satın aldıkları her hizmet ya da ürün için fatura istemek zorundadır.
Fatura Kesmeme Cezasından Kaçınmak İçin Öneriler
İşletmelerin fatura düzenlememekten kaynaklanan cezalarla karşılaşmamak için dikkat etmeleri gereken bazı temel uygulamalar şunlardır:
Mevzuat takibi yapılmalıdır. Güncel tebliğler, limitler ve ceza tutarları düzenli olarak izlenmelidir.
e-Fatura ve e-Arşiv sistemleri kullanılmalıdır. Bu sistemler hata oranını düşürür ve otomatik kayıt sayesinde zaman kazandırır.
Satış personeline eğitim verilmelidir. Fatura düzenleme yükümlülüğü ve süresi konusunda bilinç oluşturulmalıdır.
Muhasebe kayıtları düzenli tutulmalıdır. Gelir ve giderlerin belgeye dayandırılması, denetimlerde avantaj sağlar.
Danışmanlık alınmalıdır. Özellikle karmaşık işlemler için mali müşavir desteği alınması, işletmenin hukuki güvenliğini sağlar.